TỈ LỆ GIẢM SINH CỦA NHẬT ĐẠT MỨC BÁO ĐỘNG

NGÔI TRƯỜNG 76 TUỔI PHẢI ĐÓNG CỬA SAU KHI 2 HỌC SINH DUY NHẤT TỐT NGHIỆP

Tiếng bước chân của 2 học sinh Eita Sato và Aoi Hoshi vang vọng trong hội trường tiến về phía buổi lễ tốt nghiệp trung học cơ sở của họ. Không ai nghĩ nơi đây từng đông đúc học sinh và náo nhiệt đến nhường nào.

Hai học sinh này là những học sinh tốt nghiệp duy nhất trong năm nay của trường trung học cơ sở Yumoto ở một vùng núi phía bắc Nhật Bản – và cũng là những người cuối cùng. Ngôi trường 76 tuổi này sẽ đóng cửa vĩnh viễn sau khi năm học kết thúc vào thứ sáu vừa qua.

Tỷ lệ sinh giảm là một vấn đề nhức nhối của khu vực châu Á, làn sóng này tràn qua cả các nước láng giềng giềng là Hàn Quốc và Trung Quốc. Nhưng tình hình của Nhật Bản đặc biệt nghiêm trọng.

Khi tỷ lệ sinh của Nhật Bản giảm nhanh hơn dự kiến, việc đóng cửa trường học đã xảy ra hàng loạt, đặc biệt là ở các vùng nông thôn như Ten-ei, khu vực trượt tuyết trên núi và suối nước nóng ở tỉnh Fukushima. Các khu vực đang phải vật lộn với tình trạng giảm dân số cũng không tránh khỏi tình trạng tương tự.

Thủ tướng Fumio Kishida đã cam kết “các biện pháp chưa từng có” để tăng tỷ lệ sinh, bao gồm tăng gấp đôi ngân sách cho các chính sách liên quan đến trẻ em, và nói rằng việc duy trì môi trường giáo dục là rất quan trọng. Nhưng đến nay vẫn chưa cải thiện được gì.

Tỷ lệ sinh giảm xuống dưới 800.000 vào năm 2022, mức thấp kỷ lục mới, theo ước tính của chính phủ con số này đến sớm hơn 8 năm so với dự kiến, giáng một đòn mạnh vào các trường công lập nhỏ hơn, thường các trường ở trung tâm của các thị trấn và làng mạc nông thôn.

Theo dữ liệu của chính phủ, có khoảng 450 trường học đóng cửa hàng năm. Từ năm 2002 đến 2020, gần 9.000 ngôi trường đã đóng cửa vĩnh viễn, khiến các vùng sâu vùng xa càng khó thu hút những cư dân mới và trẻ nhỏ hơn.

Ten-ei, một ngôi làng chỉ dưới 5.000 cư dân với chỉ khoảng 10% dân số trẻ dưới 18 tuổi, nằm ở một vùng nông thôn yên tĩnh nổi tiếng với gạo và rượu sake. Khu vực Yumoto có các nhà trọ suối nước nóng trên núi, điểm xuyết là các cửa hàng cho thuê đồ trượt tuyết và khu cắm trại. Ngôi làng vào thời kỳ đỉnh cao vào những năm 1950 có hơn 10.000 cư dân, được hỗ trợ bởi nông nghiệp và sản xuất. Nhưng sự bất tiện và xa xôi ngày khu vực đã khiến cư dân phải rời đi. Dân số giảm nhanh sau thảm họa ngày 11 tháng 3 năm 2011 tại nhà máy hạt nhân Fukushima Daiichi cách đó chưa đầy 100km, Ten-ei bị nhiễm phóng xạ nhưng hiện đã được làm sạch.

Trường Yumoto, một tòa nhà hai tầng nằm ở trung tâm quận, có khoảng 50 học sinh tốt nghiệp mỗi năm vào thời kỳ hoàng kim vào những năm 1960. Hình ảnh của mỗi lớp tốt nghiệp treo gần lối vào, chuyển từ đen trắng sang màu – với số lượng học sinh giảm rõ rệt và đột ngột từ khoảng năm 2000. Đáng buồn là năm 2022 không có bức ảnh nào.

Eita và Aoi là bạn học cùng nhau từ ba tuổi, học trong một lớp năm người. Nhưng hiện tại họ là hai người duy nhất tiếp tục học tại Yumoto. Bàn của họ đặt cạnh nhau ở chính giữa một lớp học được thiết kế cho 20 người, và trong năm đầu tiên, họ đã cãi nhau rất nhiều, Eita nói. Nhưng căng thẳng giảm bớt và họ đã thích nghi hơn ở những năm tiếp theo. Đối với hoạt động câu lạc bộ sau giờ học vốn là một phần quan trọng trong giáo dục ở Nhật Bản, họ đã chọn các môn thể thao theo cặp, chủ yếu là bóng bàn.

Hiệu trưởng Mikio Watanabe xúc động chia sẻ về quyết định đóng cửa sau khi tham khảo ý kiến của cư dân làng: “Mọi người rất buồn và nơi đây sẽ yên tĩnh hơn khi không có tiếng trẻ con”

Aoi, người mơ ước trở thành giáo viên mẫu giáo ở quê nhà, sẽ học ở một trường khác với Eita bắt đầu từ tháng Tư. “Tôi không biết liệu sẽ có đứa trẻ nào trong làng khi tôi là giáo viên hay không,” Aoi nói. “Nhưng nếu có, tôi sẽ quay lại và dạy học ở đây”

Các chuyên gia cảnh báo rằng việc đóng cửa trường học ở nông thôn sẽ làm gia tăng sự chênh lệch giữa các quốc gia và khiến các vùng sâu vùng xa chịu nhiều áp lực hơn.